Łąkotki pełnią funkcję amortyzatorów w stawie kolanowym. Umożliwiają ruchy obrotowe (w zgięciu), stabilizują drgania, minimalizują skutki wstrząsów i obciążeń. Odpowiadają również za prawidłowe rozmieszczenie płynu stawowego i chronią przed niekontrolowanymi ruchami w stawie, mogącymi spowodować jego uszkodzenie. Są strukturami w kształcie półksiężyca, które dopasowują powierzchnię kości udowej do powierzchni kości piszczelowej w kolanie. Łąkotka przyśrodkowa jest połączona z torebką stawową w przeciwieństwie do łąkotki bocznej, która pozostaje bardziej ruchoma.
Uszkodzenia łąkotek są stosunkowo częste i mogą nastąpić praktycznie w każdym wieku. W przypadku osób młodszych, preferujących aktywny styl życia oraz uprawiających sport, zarówno na poziomie wyczynowym jak i amatorskim, do urazu łąkotki dochodzi zwykle w wyniku nadmiernych sił działających w mechanizmie skrętnym na staw kolanowy. Z kolei u osób starszych częste są wielokrotne mikrouszkodzenia spowodowane m.in. chorobą zwyrodnieniową, długotrwałymi obciążeniami lub nieprawidłową osią anatomiczną kończyny dolnej. Ryzyko uszkodzenia łąkotek wzrasta u osób z nadwagą, a także pierwotną niestabilnością w stawie kolanowym – często po urazie więzadła krzyżowego przedniego.
W wypadku sportowców, np. piłkarzy, koszykarzy czy narciarzy, urazowi łąkotki odniesionemu w trakcie meczu albo zawodów, towarzyszy z reguły jednoczesne uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego i więzadła pobocznego piszczelowego ( w przypadku urazów skrętnych najpierw uszkodzeniu ulega więzadło poboczne piszczelowe, następnie łakotka przyśrodkowa a jeżeli siła urazu jest duża również więzadło krzyżowe przednie) (tzw. nieszczęśliwa triada O’Donoghue). W mechanizmie urazu wysokoenergetycznego uszkodzenie łąkotki powoduje ból i ogranicza ruch stawu. Pacjenci w tej grupie słyszą często trzask, poprzedzający wystąpienie dolegliwości bólowych. Pojawia się obrzęk, który stopniowo narasta i zmniejsza możliwość ruchu w stawie kolanowym. O zablokowanym kolanie mówimy jeżeli uszkodzony fragment łąkotki wklinuje się pomiędzy kłykcie.
U osób z uszkodzeniem łąkotki, do którego doszło bez narażenia na duże siły działające w mechanizmie urazu, objawy mogą być niewielkie i jedynie okresowe. Pęknięcia, lub rozwarstwienia występujące w chorobie zwyrodnieniowej mają charakter postępujący, a poprawa tego stanu bez odpowiedniego leczenia nie jest możliwa. Długotrwały ból stanowi sygnał ostrzegawczy, po którym osoba z urazem powinna udać się do specjalisty, celem rozpoznania objawów i postawienia diagnozy. Należy przy tym dodać, że przy uszkodzeniu łąkotki konieczna jest często artroskopia.
Prawidłowe zdiagnozowanie uszkodzenia łąkotki wymaga przeprowadzenia szczegółowego wywiadu z pacjentem, badania fizykalnego( badanie fizykalne jest najważniejsze) oraz obrazowego. Do oceny stopnia urazu wykorzystuje się rezonans magnetyczny pomocne może być również badanie usg. Jeśli potrzeba weryfikacji późnych następstw uszkodzenia łąkotek lub wykluczenia złamania w obrębie stawu wykonuje się RTG – dwie projekcje.
Celem operacji jest wyleczenie łąkotki i uniknięcie dzięki temu konieczności jej usunięcia. Wykonuje się ją w znieczuleniu przewodowym, miejscowym lub dożylnym krótkotrwałym. Polega na niewielkim nacięciu w obrębie stawu kolanowego i wprowadzeniu do niego kaniuli (rurki) z kamerą oraz narzędzi umożliwiających obejrzenie struktur wewnątrz stawu. Na tej podstawie wdraża się optymalną metodę szycia dostosowaną do typu uszkodzenia. W trakcie zabiegu dokonywana jest implementacja zszywki, zbliżającej uszkodzony fragment łąkotki do torebki stawowej, w sposób umożliwiający zrost i skaryfikację tkanki chrzęstnej co przyśpiesza proces gojenia. Następnie stosuje się kolejną zszywkę i wykonuje szycie wewnątrzstawowe. Ostatni etap to sprawdzenie stabilności zszytej łąkotki, płukanie stawu oraz szycie skóry.
W przypadku pacjenta poddanego artroskopii łąkotki, po operacji stosuje się zwykle ortezę, zapewniającą stabilizacje w stawie. Ważnym elementem powrotu do zdrowia jest rehabilitacja, pozwalająca odzyskać pełnię sprawności ruchowej. Powrót do domu następuje najczęściej w pierwszej dobie po operacji, z zaleceniami od lekarza prowadzącego i po nauce prawidłowego chodu o kulach oraz wykonywania koniecznych ćwiczeń. Dwa tygodnie po zabiegu pacjent powinien zgłosić się do poradni na usunięcie szwów pooperacyjnych. Przez 6 tygodni od zabiegu kończynę należy odciążać zwiększając potem stopniowo jej obciążenia. Okres rehabilitacji, zgodnie z zaleceniami lekarza i fizjoterapeuty, trwa od 3 do 4 miesięcy.
Dr. n. med. Aleksander Winiarski, ortopeda, krakowski Szpital na Klinach
