Po zrealizowanych z dużym sukcesem szczepieniach, obecnie w aptekach trwa pilotaż przeglądów lekowych. Z przeprowadzonych przed uruchomieniem pilotażu badań: „Ocena gotowości farmaceutów do przeprowadzania przeglądów lekowych w Polsce”, obejmujących prawie 500 farmaceutów wynika, że 63,9 proc. z nich było gotowych do przeprowadzenia przeglądów lekowych, a ponad 23 proc. miało już doświadczenie w tej dziedzinie. Uczestnicy badania uznali także, że usługa ta powinna być finansowana przez Ministerstwo Zdrowia i ocenili, że łącznie będzie to koszt 169,04 zł netto na pacjenta. Pierwsze wnioski z trwającej obecnie fazy wykonawczej pilotażu poznamy już w styczniu 2023 roku.
Badania pod kierownictwem dr hab. n. med. prof. UMP Agnieszki Neumann-Podczaskiej, przeprowadził, składający się z naukowców i farmaceutów zespół w składzie: Piotr Merks, Urszula Religioni, Magdalena Waszyk-Nowaczyk, Justyna Kaźmierczak, Artur Białoszewski, Eliza Blicharska i Anna Kowalczuk. Pokazują one, że aktywny udział farmacwić ich stan zdrowia.
W toku badania ankietowani farmaceuci wyliczyli średni koszt przeprowadzenia przeglądu lekowego na poziomie około 170 zł per pacjent.
„Uczestnicy naszego badania byli zdania, że usługa ta powinna być finansowana przez Ministerstwo Zdrowia lub zewnętrznego płatnika publicznego. Kwota podana w ankietach jest wyższa aniżeli ta która za wykonany przegląd lekowy NFZ płaci w pilotażu. Uważamy ją jednak za adekwatna w stosunku do wykonanego przez farmaceutów nakładu pracy i uczciwą” – podkreśla dr hab. n. med. prof. UMP Agnieszka Neumann-Podczaska, ekspert Zespołu ds. Opieki Farmaceutycznej przy Ministerstwie Zdrowia, profesor w Pracowni Geriatrii Katedry i Kliniki Medycyny Paliatywnej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Wdrażenie kolejnych usług opieki farmaceutycznej ma szczególne znaczenie ze względu na potencjał aptek w Polsce. Obecnie na rynku funkcjonuje ponad 11 700 placówek aptecznych.54 proc. z nich to sieci apteczne, a 46 proc. to apteki indywidualne i mikrosieci. Pracuje w nich ponad 26 700 aptekarzy, co daje liczbę 1,85 farmaceuty na aptekę. Skłania to do wniosku, że tak ogromne zaplecze w postaci kadry i logistyki może znacząco ułatwić wdrażanie kolejnych usług opieki farmaceutycznej.
„Pomimo ogromnej roli aptek w Polsce świadczenie usług opieki farmaceutycznej nie jest refundowane. Mamy nadzieję, że trwający obecnie pilotaż przeglądu lekowego zdefiniuje zarówno kształt przyszłego świadczenia zdrowotnego, jego finansowania, szkolenia i certyfikacji farmaceutów w tym zakresie” – tłumaczy Agnieszka Neumann-Podczaska.
Światowa Organizacja Zdrowia oraz inne organizacje, takie jak Amerykańskie Towarzystwo Farmaceutów Systemu Opieki Zdrowotnej (American Society of Health-System Pharmacists), podkreślają, że farmaceuci są pracownikami służby zdrowia najbardziej dostępnymi dla pacjentów.
Dlatego powinni być zaangażowani w opiekę nad pacjentem. W Polsce o dostępności tej świadczy fakt, że w pierwszej fali pandemii byli oni jedynymi przedstawicielami zawodów medycznych dostępnymi dla pacjentów praktycznie 24 godziny na dobę.
„Farmaceuci są jednymi z kluczowych pracowników medycznych w sektorze opieki zdrowotnej. Ich głównym zadaniem jest poprawa zdrowia i jakości życia pacjentów w zakresie farmakoterapii. Istotną rolą farmaceuty jest także optymalizacja leczenia pacjenta, w tym wykrywanie zdarzeń niepożądanych i innych błędów w stosowaniu leków. Warto także podkreślić doradztwo i znaczący wpływ farmaceutów na wzrost przestrzegania przez pacjentów zasad farmakoterapii i zdrowego stylu życia. Ponadto, biorąc pod uwagę stale rosnące wydatki na ochronę zdrowia, należy wskazać na rolę aptek w optymalizacji kosztów leczenia” – mówi Marcin Piskorski, prezes zarządu ZPA PharmaNET. – „W naszych aptekach staramy się zadbać o jak najlepszą jakość świadczonych usług. Z punktu widzenia interesu pacjentów mamy dobry potencjał organizacyjny, logistyczny i merytoryczny do rozwoju jakościowych usług dodatkowych w aptekach” – uzupełnia Piskorski.
Przegląd lekowy jest podstawowym instrumentem opieki farmaceutycznej w aptekach w Europie. Zgodnie z definicją Europejskiej Sieci Opieki Farmaceutycznej (Pharmaceutical Care Network Europe) z 2018 r. jest on uporządkowaną oceną leków stosowanych przez pacjenta w celu optymalizacji ich stosowania i poprawy wyników zdrowotnych.
„Działamy w modelu ustrukturyzowanej rozmowy z pacjentem, której celem jest zwiększenie wiedzy na temat stosowanych leków oraz optymalizacja farmakoterapii. Wywiad ten obejmuje leki zalecane przez lekarza i stosowane w trakcie samoleczenia, a także suplementy diety i środki spożywcze przeznaczone do szczególnych zastosowań żywieniowych. Rozmowa ta jest szczególnie istotna w kontekście braku ogólnego systemu informacyjnego zawierającego kompletną dokumentację medyczną pacjentów, co może prowadzić do braku wiedzy specjalistów o produktach przepisywanych przez innych lekarzy. Problemem jest także brak możliwości poinformowania pacjenta o tym, że w danej aptece odbywają się przeglądy”– podkreśla Agnieszka Neumann-Podczaska.
Przeglądy odgrywają również istotną rolę w obliczu szeroko stosowanej polipragmazji i samoleczenia, szczególnie wśród osób starszych.
„Dotychczasowe badania wskazują, że wdrożenie przeglądów lekowych pozwala na wczesne wykrycie błędów w leczeniu pacjentów, co ma ogromne znaczenie, jeśli weźmie się pod uwagę, że około 15,4 proc. przyjęć do szpitala wynika z problemów lekowych, a prawie połowy z nich można uniknąć. Przeglądy lekowe poprawiają również proces zarządzania chorobą i jakość życia pacjenta, zwiększają wiedzę pacjenta na temat leków oraz zmniejszają globalne koszty leczenia” – konkluduje Neumann-Podczaska.
