W Polsce od 1 maja 2022 r. na liście leków refundowanych pojawiły się pozytywne zmiany, które mogą wyrównać różnice w dostępie do nowoczesnych terapii polskich pacjentów w porównaniu do chorych z innych krajów UE. Z odpłatnością pacjenta 30 proc. refundowane będą dwie wziewne terapie trójskładnikowe stanowiące połączenie glikokortykosteroidu, długo działającego antagonisty receptorów muskarynowych, inaczej leku antycholinergicznego oraz długo działającego beta2-mimetyku. Zastosowanie tej terapii pozwala na poprawę compliance (stosowanie się do zaleceń lekarza) i podnosi skuteczność leczenia astmy.
Z kolei w programie lekowym u pacjentów z astmą ciężką nie trzeba będzie przerywać terapii biologicznej po dwóch latach jej stosowania, ponieważ nowe zapisy ministerialne umożliwią kontynuację leczenia tak długo jak pacjent będzie potrzebował, a terapia będzie przynosiła korzyści terapeutyczne. Ujednolicono także kryteria włączenia do terapii biologicznej dla wszystkich trzech (omalizumab, mepolizumab, benralizumab) dotychczas stosowanych w ramach programu leków (obniżono poziom eozynofilii w kryteriach) oraz usunięto przeciwwskazania do leczenia biologicznego dla osób stosujących jednoczesną terapię lekami immunosupresyjnymi, przeciwnowotworowymi, wlewami z immunoglobulin lub innymi lekami biologicznymi. W programie znalazł się kolejny lek biologiczny dupilumab.
Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że w 2019 r. na świecie żyło 262 mln ludzi chorych na astmę, a choroba ta była przyczyną 461 tys. zgonów.6 W Polsce na astmę cierpią ponad 4 mln osób,8,9 jednak połowa z nich nie ma postawionego rozpoznania i nie jest leczona.
Jak podaje GINA, astma jest heterogenną chorobą, która charakteryzuje się przewlekłym procesem zapalnym w dolnych drogach oddechowych (oskrzelach i płucach). Do objawów choroby zalicza się: świsty słyszalne przy oddychaniu, duszność, kaszel, ucisk w klatce piersiowej.
Astma jest chorobą na całe życie – nie można jej wyleczyć, jednak dzięki dobrze dobranej terapii i przestrzeganiu zaleceń lekarskich przez pacjenta można ją kontrolować i prowadzić normalne, aktywne życie.
W leczeniu astmy preferowane jest u młodzieży i dorosłych stosowanie niskiej dawki wziewnego glikokortykosteroidu (którego zadaniem jest łagodzenie stanu zapalnego) razem z lekiem rozszerzającym oskrzela – długodziałającym beta2-mimetykiem. Jeśli to nie pozwala kontrolować objawów astmy dokłada się kolejne leki.
Dzięki przestrzeganiu zaleceń lekarskich większości chorych na astmę może uzyskać kontrolę objawów choroby. Jednak w Polsce jedynie 30 proc. pacjentów ma dobrze kontrolowaną astmę oskrzelową (niezależnie od stopnia ciężkości). Aż u 70 proc. pacjentów kontrola astmy nie jest wystarczająca lub nie ma jej wcale.
Jak oceniają eksperci wynika to w dużym stopniu z nieprzestrzegania zaleceń lekarskich (tzw. niski compliance), tj. niestosowania przez chorych leczenia przeciwzapalnego (kortykosteoridy), przy jednoczesnym nadużywaniu leków ratunkowych.
Od 3 do 10 proc. chorych na astmę ma ciężką postać tej choroby. GINA definiuje astmę ciężką jako astmę, której nie da się kontrolować mimo przyjmowania optymalnej wysokiej dawki glikokrtykosteroidu wziewnego i długodziałającego beta2-mimetyku (LABA) oraz leczenia innych czynników, które się przyczyniają do wystąpienia objawów.
Pacjenci, którzy cierpią na astmę ciężką, niekontrolowaną, doświadczają objawów dziennych i nocnych istotnie ograniczających ich codzienną aktywność życiową. Częściej doświadczają ciężkich zaostrzeń astmy, częściej muszą korzystać z doraźnej pomocy pogotowia ratunkowego i szpitalnych oddziałów ratunkowych, częściej też z powodu astmy są hospitalizowani. Ryzyko zgonu z powodu astmy w tej grupie jest najwyższe.
Postęp w leczeniu astmy ciężkiej pozwala kontrolować tę chorobę u coraz większej liczby pacjentów. Ogromną rolę w skutecznym leczeniu astmy ciężkiej odgrywają leki biologiczne, dobierane ze względu na mechanizm leżący u podłoża choroby. Zalicza się tu: omalizumab dla pacjentów z niekontrolowaną alergiczną astmą umiarkowaną lub ciężką, dupilumab dla pacjentów z astmą z zapaleniem typu 2, oraz dwa leki stosowane w leczeniu ciężkiej astmy eozynofilowej – mepolizumab i benralizumab.11 Astma eozynofilowa to astma, w której za stan zapalny odpowiadają eozynofile. Ma na szczególnie ciężki przebieg.
Dzięki zmianom w programie lekowym dla chorych na astmę ciężką zwiększy się dostępność leczenia biologicznego dla tej grupy pacjentów w Polsce.
Światowy Dzień Astmy 2022 jest obchodzony w dniu 3 maja pod hasłem „Mniej różnic w dostępie do leczenia astmy!”. Organizator wydarzenia – Globalna Inicjatywa na rzecz Astmy (GINA) chce w ten sposób zwrócić uwagę m.in. na konieczność równego dostępu do diagnostyki i leczenia tej choroby niezależnie od statusu ekonomicznego, wieku, miejsca zamieszkania, przynależności etnicznej.
Komunikat prasowy przygotowany przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia w związku z XXXI edycją warsztatów z cyklu Quo Vadis Medicina, pt. Astma – nowe standardy leczenia, nowe wyzwania! zorganizowanych z okazji Światowego Dnia Astmy.
