Wypracowanie jednolitych standardów diagnostyki molekularnej i ścieżek postępowania to główny cel powołanej przez Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej (PTGO) Koalicji Diagnostyczno – Klinicznej (KDK). W pierwszej kolejności mają one powstać dla raka endometrium. Eksperci zrzeszeni dają sobie na to rok. Następne w kolejności będą: rak jajnika, rak szyjki macicy i diagnostyka HPV.
Ostatnie dwie dekady to czas rewolucji w diagnostyce oraz leczeniu raka. Dzięki odpowiedniemu oznaczeniu mutacji czy predyktorów, które odpowiadają za wystąpienie danego nowotworu u danej pacjentki, możliwe jest odpowiednie zaplanowanie leczenia już od momentu operacji i wdrożenie nowoczesnej farmakoterapii. Z kolei zastosowanie terapii celowanych czy immunoterapii, a także nowych metod operacyjnych zmieniło wiele raków z chorób śmiertelnych w choroby przewlekłe. Tak jest w przypadku niektórych nowotworów ginekologicznych czy w raku piersi. Jeśli zatem i nowoczesne terapie i diagnostyka są dostępne dla polskich pacjentek, dlaczego nadal zajmujemy ostatnie miejsca w statystykach dot. umieralności z powodu tych nowotworów?
Jednogłośnie o diagnostyce patomorfologicznej i molekularnej
Zaawansowana diagnostyka obecnie oznacza mnogość procedur, którymi powinien zostać objęty rak danej pacjentki. Dodatkowo, na każdym poziomie istnieją inne standardy postępowania, a każdy ośrodek dysponuje lub nie kontraktami z wyspecjalizowanymi laboratoriami. Zdaniem ekspertów z Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, aby móc w pełni wykorzystać postęp nauki w leczeniu pacjentek onkologicznych należy podjąć wspólne, interdyscyplinarne działania nakierowane na stworzenie wspólnych algorytmów postępowania klinicystów, patomorfologów, genetyków i diagnostów molekularnych, a następnie, w oparciu o powstałe algorytmy, należy opracować opisy procedur, które umożliwiłyby ich praktyczne zastosowanie oraz finansowanie.
„Z wielką nadzieją obserwujemy zmiany, jakie na świecie zachodzą w diagnostyce i leczeniu nowotworów kobiecych. Dostrzegamy związane z nimi potrzeby naszych pacjentek, ale też klinicystów, diagnostów, patomorfologów czy genetyków. Dlatego też jako aktywny beneficjent tego postępu zdecydowaliśmy się powołać Koalicję Diagnostyczno – Kliniczną na rzecz diagnostyki i optymalizacji leczenia nowotworów kobiecych. Chcielibyśmy, aby Koalicja stała się interdyscyplinarnym „ciałem” zrzeszającym stowarzyszenia, fundacje, instytuty naukowe i inne instytucje zaangażowane w diagnozowanie i leczenie raka. Wierzymy, że wspólnie opracujemy skutecznie algorytmy optymalizacji diagnostyki i terapii oraz przygotujemy się na dalsze wyzwania, jakie stawia przed nami postęp nauki” – opowiada prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Sawicki, Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, jeden z inicjatorów powstania KDS.
Główne cele Koalicji to:
1. wypracowanie jednolitych standardów i ścieżek postępowania w diagnostyce molekularnej nowotworów kobiecych dla całego kraju,
2. wypracowanie wspólnych, interdyscyplinarnych sylabusów postępowania na styku patomorfolog / diagnosta / klinicysta/genetyk,
3. stworzenie rozwiązań systemowych na bazie opracowań KDK i współpraca z decydentami, w celu wprowadzenia tych rozwiązań w system,
4. przygotowanie programu szkoleń dla diagnostów i lekarzy (zarówno patomorfologów jak i klinicystów) w oparciu o wypracowane przez KDK rozwiązania,
5. opracowanie i wdrożenie narzędzi ułatwiających diagnostom i lekarzom korzystanie z wypracowanych rozwiązań,
6. opracowanie i wdrożenie działań edukacyjnych i PR budujących świadomość i rangę problemu.
4 razy tak dla diagnostyki!
Dlaczego działania Koalicji przyniosą zamierzony efekt? W ramach prac KDK powołane zostaną cztery zespoły robocze: kliniczny, patomorfologiczny, diagnostyczno – genetyczny i systemowy. W pierwszej kolejności zespoły kliniczny, patomorfologiczny oraz diagnostyczny będą wypracowywały własną ścieżkę diagnostyczną lub kliniczną, a następnie, w pracach między zespołowych, zostanie wypracowana wspólna, optymalna „ścieżka” diagnostyczno-kliniczna dla poszczególnych nowotworów. Tak powstałe algorytmy postępowania zostaną przekazane do prac zespołu systemowego, aby ten zaproponował możliwe rozwiązania systemowe, uwzględniające obecną sytuację legislacyjną i możliwości prawne.
„Powołanie zespołów roboczych pozwoli uwzględnić potrzeby trzech kluczowych dla diagnostyki grup specjalistów: patomorfologów, genetyków oraz klinicystów. Zadaniem czwartej, systemowej grupy będzie dopasowanie algorytmów do możliwości systemu, w jakim się poruszamy. Jednym słowem, w ramach prac Koalicji stworzymy gotowe do zaimplementowania ścieżki diagnostyczno-kliniczne. W pierwszej kolejności planujemy skupić się na raku endometrium, ponieważ już za chwilę w leczeniu tego nowotworu czekają nas ogromne zmiany. Chcielibyśmy pokazać efekty naszej pracy jeszcze w pierwszej połowie tego roku” – powiedział kierownik merytoryczny projektu, prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński, Konsultant krajowy ds. ginekologii onkologicznej.
Obecnie swój udział w pracach Koalicji potwierdzili już:
• Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej (inicjator Koalicji)
• Polskie Towarzystwo Patologów
• Polskie Towarzystwo Genetyki Człowieka
• Polskie Towarzystwo Onkologiczne
• Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej
• Stowarzyszenie Kobiet Onkologii Polskiej RAKMISJA
• IFIC Polska
• Polska Koalicja Medycyny Personalizowanej
• Polskie Towarzystwo Koderów Medycznych
• Instytut Zdrowia Uczelni Łazarskiego
• Narodowy Instytut Onkologii Narodowy im. Marii Skłodowskiej-Curie, Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie
• Dolnośląskie Centrum Onkologii Pulmonologii i Hematologii.
• Świętokrzyskie Centrum Onkologii
Nie ma leczenia bez diagnostyki
Obecnie, bez dostępu do diagnostyki molekularnej, pacjentki chore onkologicznie nie mają szansy otrzymać optymalnej terapii. A liczba poznanych predyktorów odpowiadających za wystąpienie nowotworu w tej grupie chorych nadal rośnie. Dlatego tak ważne jest ustrukturyzowanie modelu diagnostycznego w nowotworach kobiecych, a co za tym idzie stworzenie jednolitego standardu postępowania diagnostycznego i prezentacji wyników.
„W stworzonych przez Koalicję algorytmach postępowania wycena badań diagnostycznych skorelowana zostanie z jakością diagnostyki i terapii. Zaproponujemy także wprowadzenie narzędzi zapewniających dostęp do badań wszystkim chorującym na nowotwór. Co w ostatecznym rozrachunku jest bardziej opłacalne dla systemu. Wierzymy, że dzięki skoordynowanej współpracy na linii Klinicysta – Patomorfolog – Diagnosta molekularny osiągniemy sukces, który będzie przekładalny na inne nowotwory” – podsumował prof. Bidziński.
