W grudniu 2022 Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) przygotowała dla Ministerstwa Zdrowia propozycje zmian w modelu organizacji opieki ambulatoryjnej nad pacjentem z przewlekłą chorobą nerek (PChN), aby usprawnić i podnieść jakość leczenia na każdym etapie choroby. Zdaniem ekspertów DaVita zmiany zaproponowane przez AOTMiT są pierwszym i bardzo potrzebnym krokiem do lepszej koordynacji leczenia pacjentów nefrologicznych. Nadal usprawnienia wymaga etap opisujący dializoterapię.
Nowy model przedstawiony przez AOTMiT w grudniu 2022 nakreśla propozycje zmiany w modelu opieki nad pacjentem z PChN w zakresie wykrywalności, monitorowania choroby, wytwarzania dostępów naczyniowych, zabezpieczenia innych potrzeb medycznych pacjenta i przygotowania go do przeszczepienia nerki. Porusza również problem braków kadr medycznych oraz kosztów operacyjnych prowadzenia ośrodka nefrologicznego.
„Zmiany zaproponowane przez AOTMiT są bardzo potrzebnym krokiem do lepszej koordynacji leczenia chorych na PChN. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że jest to dopiero pierwszy krok w tym kierunku. W związku z pojawieniem się nowych możliwości farmakoterapii, szczególnego znaczenia nabiera, podniesiona w modelu AOTMiT, potrzeba wczesnej diagnozy, co umożliwi szybsze leczenie i realne klinicznie spowolnienie postępu choroby. To wielka korzyść dla samych chorych oraz dla płatnika publicznego, gdyż opóźni moment rozpoczęcia leczenia nerkozastępczego, czyli transplantacji nerki lub dializoterapii” – wyjaśnia dr hab. n. med. Szymon Brzósko, nefrolog, dyrektor medyczny DaVita Polska.
Wysokość podstawowej stawki za leczenie dializami nie zmieniła się znacząco w ciągu ostatnich 10 lat, pomimo inflacji oraz wzrostu kosztów energii, wody, paliwa i wynagrodzeń. Niedawno wprowadzone korekty nie pokrywają w pełni kosztów leczenia. Do sprawnego, ciągłego i jakościowego funkcjonowania systemu opieki nad pacjentem nefrologicznym w Polsce konieczna jest dalsza pilna indeksacja stawki za leczenie dializami oraz wprowadzenie mechanizmu, który regularnie będzie ją aktualizował w zależności od sytuacji ekonomiczno-gospodarczej.
„Proponowany model niestety nie wspomina i nie zabezpiecza stałego mechanizmu aktualizującego odpłatności za świadczenia dializoterapii w zależności od aktualnej sytuacji gospodarczej. To duża luka, bowiem stan, który mamy obecnie – zmiany z częstotliwością raz na 10 lat – nie pozwala zabezpieczyć wszystkich i stale rosnących potrzeb medycznych pacjentów, chorujących najczęściej na wiele schorzeń. Nie pozwala również pokrywać nieustannie rosnących kosztów operacyjnych prowadzenia ośrodków leczenia nerkozastępczego, zarówno szpitalnych, jak i ambulatoryjnych” – mówi Krzysztof Hurkacz, dyrektor generalny DaVita.
Bez odpowiedniej indeksacji stawki za leczenie dializami świadczeniodawcy mogą zostać zmuszeni zamykać kolejne ośrodki (w 2022 zamknięto 7 stacji dializ). Już teraz znikają z mapy placówki, które nie są w stanie udźwignąć ciągle rosnących kosztów działalności i galopującej inflacji. Ponadto w ośrodkach w większych miejscowościach redukowane są liczby zmian.
Cały system koordynowanej opieki nefrologicznej powinien być nastawiony na sprawność i wysoką jakość leczenia na każdym etapie choroby, niezależnie od miejsca udzielanych świadczeń: szpitala czy też ambulatoryjnej stacji dializ w małej lub większej miejscowości. Wprowadzenie opieki koordynowanej jest priorytetem, podobnie jak urealnienie wyceny niedoszacowanych procedur nefrologicznych.
„System opieki koordynowanej powinien być realizowany zgodnie z zasadami medycyny opartej na wartości, nastawionej na jakość leczenia, uwzględniając perspektywę pacjenta przy optymalnych kosztach finansowych i kadrowych. Nowy model AOTMiT zdaje się lepiej odpowiadać na potrzeby chorych na etapie diagnozy, wczesnego leczenia i kwalifikacji do transplantacji. Dopracowania wymaga sam proces dializoterapii. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt znacznych braków kadrowych na rynku pracy. Stabilni pacjenci z PChN mogą być bezpiecznie leczeni przez lekarzy rodzinnych w POZ, ale to nie wyczerpuje wszystkich potrzeb. W modelu powinny się znaleźć rozwiązania, które pozwolą odpowiedzieć na niepokojący fakt, że nefrologia jest najszybciej zanikającą specjalizacją w Polsce” – wyjaśnia dr hab. n. med. Szymon Brzósko.
Dodatkowo dr hab. Szymon Brzósko zwraca uwagę na potrzebę holistycznego podejścia do leczenia pacjentów z PChN:
„Choroby sercowo-naczyniowe, powikłania cukrzycy, zróżnicowane potrzeby dietetyczne, farmakologiczne, problemy psychologiczne i adaptacyjne mają niebagatelny wpływ na leczenie chorego z PChN i jego samopoczucie, a obecnie opieka w tych obszarach jest rozproszona i nieefektywna lub nieobecna. Potrzeby pacjentów rosną wraz ze stopniem rozwoju choroby. Możliwość koordynacji procesu opieki i leczenia pacjentów w zaawansowanym stadium PChN i leczonych nerkozastępczo przez ośrodek dializ, mogłaby znacząco usprawnić realizację jego potrzeb zdrowotnych. Należy stworzyć systemowe rozwiązanie do realizacji tych zadań, w tym efektywniejszego wydawania środków finansowych” – dodaje.
DaVita deklaruje dalsze pełne zaangażowanie w prace mające na celu wprowadzenie w Polsce jak najwyższych standardów leczenia dla osób z przewlekłą chorobą nerek i stworzenie modelu opieki w pełni koordynowanej.
Przewlekła choroba nerek jest jednym z największych wyzwań zdrowia publicznego. Szczególnie narażone na niewydolność nerek są osoby z cukrzycą, pacjenci z nadciśnieniem tętniczym oraz chorujący na chorobę wieńcową. Do dializ dożywa niecałe 3 proc. pacjentów, reszta umiera przedwcześnie. Co więcej, według danych Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP) nefrologia jest najszybciej zanikającą specjalizacją w Polsce, z czym wiążą się problemy kadrowe: braki w kadrze lekarskiej i pielęgniarskiej.
Obecnie po rozpoznaniu choroby pacjent leczony jest w poradni nefrologicznej. Gdy choroba zbliża się do 4. lub 5. etapu, oceniane są możliwości przeprowadzenia wyprzedzającego przeszczepienia nerki – zanim pacjent rozpocznie dializoterapię. Jeśli w danym momencie pacjent nie kwalifikuje się do transplantacji, na etapie schyłkowej niewydolności narządu rozpoczyna leczenie dializoterapią, która jest zabiegiem ratującym życie.
Dializoterapia prowadzona jest w Polsce w trybie ambulatoryjnym jako dializa otrzewnowa lub hemodializa (hemodialfitracja). W przypadku hemodialozoterapii (95% chorych), pacjent przyjeżdża do stacji dializ co drugi dzień, na trwający około 4 godzin zabieg, podczas którego jego organizm oczyszczany jest z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii. Jednocześnie, w stacji dializ, w dużej mierze poza systemowymi rozwiązaniami, chory jest oceniany i kwalifikowany do przeszczepienia nerki.
PChN w liczbach
· W Polsce może być nawet 4,7 mln pacjentów cierpiących na przewlekłą chorobę nerek (PChN). Większość z nich nie jest świadoma swojego stanu.
· Niewydolność nerek rozwija się powoli – przez 20–30 lat – i nawet w zaawansowanym stadium choroby może nie dawać wyraźnych objawów.
· PChN jest dziś uznawana za „cichą epidemię”, która w Polsce zbiera większe żniwo niż COVID-19.
· W Polsce z powodu PChN umiera 80 tys. osób rocznie.
· Obecnie w Polsce dializowanych jest ponad 20 tys. osób.
